Opinia biegłego w sprawach o ustalenie daty powstania stanu niewypłacalności
Wydając opinie w zakresie ustalenia daty powstania stanu niewypłacalności niezbędne jest odtworzenie stanu faktycznego i prawnego jaki istniał w czasie, kiedy dłużnik zobligowany był do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Metodyczna praca biegłego w tym aspekcie umożliwi dokonanie na późniejszym etapie wszechstronnej oceny zarówno podstaw materialnych, jak i uwarunkowań prawnych istniejących w dacie wystąpienia stanu niewypłacalności. Oznacza to, że biegły powinien aktywnie korzystać z dorobku naukowego i orzecznictwa, po to, aby dostarczane przez niego informacje specjalnie nie pozostawały w oderwaniu od utrwalonych poglądów doktryny i ugruntowanego piśmiennictwa. Rzeczą całkowicie normalną i niebudzącą wątpliwości jest przedstawienie wykazu orzecznictwa, jakim posiłkował się biegły. Umożliwia to bowiem uczestnikom postępowania, jak i sądowi ustalenie czy tezy formułowane przez biegłego w ramach opinii zostały właściwie skorelowane ze stanem prawnym właściwym z punktu widzenia sprawy.
Należy zaznaczyć przy tym, że wykładnia i interpretacją prawa nie powinna stanowić zagadnienia badawczego opinii, ponieważ biegły w swych ustaleniach winien unikać ingerencji (nawet niezamierzonej) w sferę należącą do wyłącznej kognicji sądu. Dobór norm prawnych i innych źródłem winien zostać przeprowadzony jedynie w jego czysto funkcjonalnym aspekcie, a pewnym standardem winno być odwoływanie się do norm prawnych w ich literalnym brzmieniu. Takie podejście minimalizuje ryzyko popełnienia błędu dowolności. Każdorazowo powoływanie się na zmienne w czasie poglądy doktryny jest związane z ryzykiem przejścia ze sfery badawczej leżącej w obrębie kompetencji biegłego, do twórczych i swobodnych wywodów prawnych.
Metodyka pracy biegłego winna sprowadzać się w podstawowym wymiarze do rzetelnego wykonania pracy badawczej. Przedmiotowy proces poprzedzony jest każdorazowo etapem pozyskiwania i obróbki danych do sporządzenia opinii. Częstokroć zasób danych dostępnych bezpośrednio dla biegłego jest znacznie ograniczony, co istotnie niweluje w aspekcie materialnym możliwość przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Można dopatrzyć się odmiennej praktyki poszczególnych sądów w odniesieniu do aktywności biegłego, względem stron postępowania, na których w ramach procesu cywilnego spoczywa obowiązek gromadzenia i przedstawienia materiału dowodowego na potwierdzenie powoływanych też. Funkcjonalnie jednak, skłonić należy się do stanowiska, że aktywność biegłego sprowadzająca się do formułowania wniosków o udostępnienie skonkretyzowanych dokumentów, zdaje się sprzyjać sprawności postępowania, gdyż często dopiero biegły jako osoba posiadająca informacje specjalnie jest w stanie właściwie ukierunkować czynności stron zmierzające do pozyskania adekwatnego materiału dowodowego na potrzeby sprawy. W postępowaniach związanych z ustaleniem daty niewypłacalności, zwykle sprowadza się to do sformułowania wniosku o udostepnienie biegłemu dokumentacji źródłowej znajdującej się we władaniu stron postępowania. W dostarczenie dokumentów znajdujących się poza dostępem stron, angażowane są również w razie wyraźnej potrzeby odpowiednie organy państwowe i samorządowe.
Praca nad tego rodzaju opinią, jak zostało to wykazane, łączy w sobie zarówno aspekty materialne, techniczne, organizacyjne, prawne, jak i czysto badawcze. Można w konsekwencji śmiało pokusić się o stwierdzenie, że opinia taka musi być obligatoryjnie wszechstronna, a zapatrywania biegłego szerokie. Ograniczenie bowiem, któregokolwiek z jej aspektów konstrukcyjnych może w konsekwencji rzutować w mierzalny sposób na jej docelowy walor merytoryczny i przydatność z perspektywy toczącego się postępowania.
